การใช้ยาในหญิงให้นมบุตร

            สุดยอดของอาหารสำหรับทารก นั่นก็คือน้ำนมแม่ ที่ธรรมชาติสร้างสรรค์มาให้ลูกน้อย  ซึ่งอุดมไปด้วยสารอาหารที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของทารกอย่างครบถ้วน  แต่อย่างไรก็ตาม หากมารดาเกิดเจ็บป่วย หรือมีความจำเป็นต้องใช้ยา   การเลือกใช้ยาที่เหมาะสมสำหรับมารดาที่ให้นมบุตร ต้องพิจารณาอย่างรอบคอบ ทั้งข้อดี และข้อเสียจากการใช้ยาตัวนั้นให้เพียงพอก่อนเริ่มใช้ยา เนื่องจากยาบางชนิดสามารถผ่านจากมารดามาสู่ทารกได้ทางน้ำนม และอาจก่อผลข้างเคียงหรืออันตรายทั้งในระยะสั้นหรือระยะยาวได้

            หากมารดาที่ให้นมบุตรมีความจำเป็นที่ต้องได้รับยาเพื่อรักษา หรือควบคุมอาการของโรค  คุณแม่อาจพิจารณาจากหลักการทั่วไป ดังนี้

            1. ใช้ยาเท่าที่จำเป็น โดยพิจารณาว่าจำเป็นต้องใช้ยาจริงๆตอนนี้ หรือสามารถเลื่อนการใช้ยาออกไปหลังทารกหย่านมหรือไม่

            2. หากจำเป็นต้องใช้ยาควรเลือกยาที่มีความปลอดภัยสูงสุด มีอาการข้างเคียงน้อยที่สุด โดยพิจารณาจากยาที่สามารถใช้ในทารกได้อย่างปลอดภัย ซึ่งน่าจะใช้ในคุณแม่ที่ให้นมบุตรได้

            3. หลีกเลี่ยงการใช้ยาใหม่ๆที่มีข้อมูลน้อย ให้ใช้ยาที่ออกมานานและมีผลการใช้ยาในมารดาที่ให้นมบุตรว่าไม่มีอันตราย

            4. เลือกใช้ยาที่ขับออกทางน้ำนมน้อยที่สุด

            5. หลีกเลี่ยงการใช้ยาที่มีค่าครึ่งชีวิตยาวในทารก (หมายถึง มียาอยู่ในกระแสเลือดได้นาน) เช่น Babiturate, Benzodiazepine เพราะทารกยังมีการกำจัดยาออกจากร่างกายได้ไม่สมบูรณ์เท่ากับผู้ใหญ่

            6.ไม่ว่าจะใช้ยาอะไรควรเลือกใช้ขนาดต่ำ ที่ให้ผลในการรักษา และใช้เป็นระยะเวลาสั้นที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้

            7. เลือกวิธีการใช้ยาที่ผ่านทางน้ำนมน้อยที่สุด เช่น ยาสูดพ่น ยาทาภายนอก แทนยากินหรือยาฉีดทางหลอดเลือดดำ

            8. หลีกเลี่ยงการให้นมบุตรในช่วงเวลาที่มีความเข้มข้นของยาในน้ำนมสูงสุด โดยอาจให้ทารกดูดนมก่อนยามื้อถัดไป หรือให้หลังจากมารดารับประทานยาไปแล้ว 2-3 ชั่วโมง  หรือบีบน้ำนมเก็บไว้ก่อนมารดาจะรับประทานยา หรืออาจให้ยาแก่มารดาก่อนเวลาที่ลูกจะนอนหลับยาว โดยอาจบีบน้ำนมเก็บไว้เผื่อไว้เพื่อให้เสริมระหว่างที่ลูกตื่นขึ้นมากลางดึกหรืออาจให้นมขวดเสริม

            9. หากทราบแน่ชัดว่ายาที่แม่ได้รับมีผลต่อทารก คือมีข้อห้ามใช้ในสตรีให้นมบุตร ควรงดให้นมบุตร  และระหว่างนี้ควรบีบน้ำนมทิ้ง เพื่อกระตุ้นการหลั่งน้ำนม

            10. ระหว่างใช้ยาควรสังเกตทารกอย่างใกล้ชิดว่ามีอาการผิดปกติหรือไม่ เช่น ซึมลง กระสับกระส่าย ผื่นขึ้น เบื่ออาหาร หากมีอาการผิดปกติควรแจ้งแพทย์ผู้ดูแลทันที

            11. หยุดให้นมบุตรในระหว่างใช้ยา หากพิจารณาแล้วว่าความเสี่ยงที่จะเกิดอันตรายต่อทารกมีมากกว่าประโยชน์จากการกินน้ำนมแม่

Amidarone                     Doxorubicin              Marijuanna

Amphetamine                Ergotamine               Methotrexate

Bromocriptine               Heroine                      Nicotine (smoking)

Cocaine                            Isotretinoin              Phencyclidine

Cyclophosphamide       Lithium                      Phenindione

Cyclosporine                  Tetracyclin                กลุ่มยากดภูมิคุ้มกัน

Doxepin                          สารIodides                 สารเภสัชรังสีต่างๆ

ยาที่ใช้ได้ระหว่างให้นมลูก  ได้แก่ ยาทั่วไปที่ใช้รักษาอาการต่างๆ  และโรคทั่วไปที่อาจเกิดขึ้นขณะที่คุณแม่ยังต้องให้นมลูกอยู่ ยาที่ใช้บ่อยๆ มีดังนี้

            1. ยาแก้หวัด  ยกเว้น ยาแก้แพ้กลุ่มแอนตี้ฮิสตามีน เช่น บรอมเฟนิรามีน (Brompheniramine) เพราะจะทำให้ลูกร้องกวน นอนไม่หลับ    ยาลดน้ำมูกที่แนะนำ ได้แก่ ยาลดน้ำมูกชนิดที่ไม่ทำให้ง่วง คือ ยา Cetirizine  และ Loratadine  ไม่แนะนำยาลดน้ำมูกชนิดง่วงเพราะทำให้เด็กง่วงซึมได้ ยาแก้อาการคัดจมูก เช่น ยา pseudoephedrine  ไม่แนะนำให้ใช้ในระยะยาวเพราะอาจมีผลยับยั้งการหลั่งน้ำนม อาจใช้ยาแก้คัดจมูกในรูปแบบพ่นแทน เช่น ยา Oxymetazoline    และควรหลีกเลี่ยงยาผสมที่มีตัวยาหลายๆ อย่างในเม็ดเดียวกัน หรือที่ออกฤทธิ์นานๆ เพราะจะส่งผลต่อลูกเป็นเวลานานด้วย

            2. ยาแก้ปวดลดไข้   ยาระงับปวดลดไข้ที่แนะนำ ได้แก่ ยา paracetamol ,ibuprofen ส่วนในกลุ่มยาแก้อักเสบ แก้ปวดกล้ามเนื้อที่ไม่ใช่  สเตียรอยด์ (NSAIDs) ที่แนะนำ เช่น ยา Ibuprofen , Mefenamic Acid, Diclofenec

            3. ยาฆ่าเชื้อ (ยาปฏิชีวนะ) กลุ่มที่ใช้ได้ คือ กลุ่มPenicillin  เช่น  Amoxicillin ,Cloxacillin, Amoxicillin&Clavuranic acid, Ampicillin  เป็นต้น และ กลุ่ม Cephalosporin’s เช่น Ceftazidime,Ceftriaxone  ที่ไม่ควรใช้คือ Metronidazole, Chloramphenicol, Ciprofloxacin,Tetracycline หรือ Doxycycline ซึ่งจะทำให้เด็กมีปัญหาฟันดำในระยะยาว